کمبود ترانه‌های معنی‌دار در بالیوود از دید شانتانو مویترا

نگاه نو شانتانو مویترا به بحران ترانه‌های بی‌معنا در بالیوود

در دنیای پرزرق‌وبرق سینمای هند، شانتانو مویترا — آهنگساز برجسته بالیوود — اخیراً نگرانی جدی خود را درباره کاهش کیفیت ترانه‌های بالیوود ابراز کرده و زنگ خطری برای صنعت موسیقی به صدا درآورده است. وی در گفت‌وگویی اختصاصی خاطرنشان می‌کند که ساختار کنونی موسیقی فیلم‌های هندی، به مرور زمان باعث دور شدن از ترانه‌های معنادار و عمیق شده است؛ ترانه‌هایی که روزگاری بخش جدایی‌ناپذیر سینمای هند محسوب می‌شدند. این موضوع نه تنها بر احساس مخاطب، بلکه بر هویت فرهنگی بالیوود نیز تأثیر گذاشته است.

ریشه‌های بحران: تجارت بر هنر نخستگی یافت

بر اساس نظرات مویترا، امروزه تهیه‌کنندگان و کارگردانان بیشتر از هر زمان، به فروش بالا و محبوبیت فوری اهمیت می‌دهند. این روند سبب شده تا ضرب‌آهنگ‌های پرتنش و اشعار سطحی که صرفاً به جنبه سرگرمی می‌پردازند، جایگزین ترانه‌های مفهومی و شاعرانه گذشته شوند. وی به صراحت اشاره می‌کند: ما خود این فرانکنشتاین را ساختیم و حالا از دستش شکایت داریم. مقصود وی از فرانکنشتاین همان ماشین پر زرق‌وبرق صنعت موسیقی تجاری است که اکنون اوضاع را از کنترل خارج کرده و روح و معنا را از ترانه‌ها ستانده است. این اظهارات در شرایطی بیان می‌شود که بسیاری از هنرمندان قدیمی و اهل ادب نیز نسبت به روند ساده‌سازی و عامه‌پسند شدن ترانه‌ها انتقاد دارند. حتی در آثار پرهزینه فعلی نیز به سختی می‌توان عنصری از ادبیات یا فلسفه را یافت؛ موضوعی که در گذشته به زیبایی در ترانه‌ها گنجانده می‌شد.

مقایسه‌ای با گذشته: زمانی که شعرها حرف داشتند

اگر به آثار ماندگاری همچون فیلم‌های کلاسیکی مانند کاغذی، گاید یا پاکی زا نگاه کنیم، فهرست بلندی از ترانه‌هایی پرمغز و شاعرانه می‌یابیم. آهنگ‌سازان و ترانه‌سرایان بزرگی همچون سودیر میشرا، گلزار و آر.دی.بُرمن روایت زندگی، عشق و اجتماع را در قالب موسیقی به تصویر می‌کشیدند؛ اما امروز چیدمان کلمات غالباً فاقد منطق معنایی است. شانتانو مویترا با اشاره به دوران طلایی آهنگ‌سازی در دهه‌های شصت و هفتاد می‌افزاید: در آن روزها، نوشتن یک ترانه مانند نوشتن یک شعر بود. شما باید احساس را درک می‌کردید، شخصیت فیلم را می‌فهمیدید و بر اساس آن ساختار می‌چیدید. برای آشنایی جامع‌تر با این دوره طلایی موسیقی، می‌توانید مقاله مربوط به تاریخچه موسیقی هند را در این صفحه ویکی‌پدیا مطالعه کنید.

نقش مخاطبان در تعیین مسیر صنعت

از دیدگاه مویترا، تنها تهیه‌کنندگان و ترانه‌سرایان مقصر این مساله نیستند. بلکه خود مخاطبان نیز در شکل‌گیری ذائقه امروز نقش داشته‌اند. استقبال گسترده از موسیقی‌های سطحی موجب شده تا موسیقی‌ تجاری بیش از پیش گسترش یابد. او اضافه می‌کند: وقتی ما ترانه‌هایی را با کلمات بی‌مفهوم و ریتم‌های ساخته‌شده برای ویروسی شدن پخش می‌کنیم و سپس میلیون‌ها بار در اینستاگرام فوروارد می‌کنیم، نباید انتظار داشته باشیم از دل این کارخانه، شاهکار هنری بیرون بیاید.

راه حل پیشنهادی: بازگشت به اصالت و روایت داستانی

شانتانو مویترا معتقد است بازگشت به روایت‌محوری در موسیقی فیلم می‌تواند گامی مؤثر در جهت احیای ترانه‌های معنادار باشد. ترانه، به گفته او، بایستی ادامه داستان فیلم باشد و نه صرفاً یک وقفه برای رقص و شادی بی‌محتوا. وی می‌گوید: موسیقی باید در خدمت داستان باشد. ما اگر بتوانیم موسیقی را همان‌گونه ببینیم که گفتگو بین شخصیت‌ها را می‌بینیم، شانس بیشتری برای خلق محتوای باکیفیت خواهیم داشت. عامل مهم دیگر در ارتقای کیفیت ترانه‌های بالیوود، استخدام ترانه‌سرایان ادبی و اندیشمند به جای نویسندگان صرفاً تجاری‌نگر است. مشارکت نویسندگانی که زبان و شعر را بشناسند، می‌تواند جان تازه‌ای به ترانه‌ها ببخشد.

نسل جدید: امیدی برای فردای روشن‌تر؟

با وجود نقدها، مویترا نسبت به آینده امیدوار است. به باور او، نسل جوان موسیقی‌دانان بالیوود پتانسیل بالایی دارد و اگر فرصت‌های مناسب برایشان فراهم شود، می‌توان شاهد احیای دوباره ترانه‌هایی با معنا، عمق و احساس بود. او به برخی هنرمندان جدید همچون امیت تراودی و تانیسک باگچی اشاره می‌کند که در کنار آهنگ‌های پرطرفدار، گاه به سراغ مضامین انسانی و شاعرانه نیز می‌روند. در سال‌های اخیر تلاش‌هایی در مسیر تعادل بین موسیقی تجاری و اصیل آغاز شده و مویترا بر این باور است که این روند می‌تواند صنعت را از بحران کنونی نجات دهد. بحران ترانه‌های بی‌مفهوم، تنها مساله‌ای زیبایی‌شناسانه نیست؛ بلکه نمایانگر تغییر عمیق در نگرش فرهنگی است. شانتانو مویترا با صدای نگران اما پر امید، ما را به بازاندیشی دعوت می‌کند: آیا واقعاً آن‌چه گوش می‌دهیم، همان چیزی است که می‌خواهیم؟ “اگر به دنبال آخرین اخبار سینما ایران و جهان هستید، این به‌روزرسانی‌ها هر روز در وب‌سایت فیدوپو منتشر می‌شوند. پس با ما همراه باشید.”